Özet

Hemodiyaliz tedavisi uygulanan bireylerde sık görülen kserostomi, ağız kuruluğunun subjektif algısıdır. Sakız çiğneme yöntemi, ağız kuruluğunun tedavisinde kullanılan nonfarmakolojik tedavi yöntemlerinden biridir.

Amaç: Hemodiyaliz uygulanan bireylerde ağız kuruluğu üzerine sakız çiğnemenin etkisini değerlendirmektir.

Yöntem: Tarama, yıl sınırlaması olmaksızın Science Direct, Web of Science, Springer Link, The Networked Digital Library of Theses & Dissertations, Ovid, CINAHL, Pubmed, Cochrane library, Proquest, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi, ULAKBIM veri tabanlarında yapılmıştır. Derleme Cochrane sistematik derleme kılavuzuna ve dahil etme ve dışlanma kriterleri PICOS yöntemine göre belirlenmiştir. Çalışmaya, randomize kontrollü, yarı deneysel ve pre-post test, beş çalışma dahil edilmiştir.

Bulgular: Çalışmalarda sakız çiğnemenin ağız kuruluğuna, susamaya, aşırı hidrasyon ve interdiyalitik kilo alımına etkisi değerlendirilmiştir. Hastalardan sakız çiğnemeleri dört çalışmada ağız kuruluğu ya da susama hissettiklerinde ve bir çalışmada hemodiyaliz sırasında istenmiştir. Çalışmalarda sakız çiğneme süreleri, 10-20 dakika arasında değişmekte ve bir çalışmada ise süre belirtilmemiştir. Sakız çiğneme sıklığı, iki çalışmada günde en az altı kez, bir çalışmada günde en az üç kez, bir çalışmada hemodiyaliz seansı sırasında uygulandığı için günde dört kez ve bir çalışmada ise sıklık belirtilmemiştir. Ağız kuruluğu kserostomi envanteri ve araştırmacı tarafından hazırlanan form ile değerlendirilmiştir.

Sonuç: Bu derlemenin sonucunda, sakız çiğnemenin ağız kuruluğu üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğu gösterilmiştir.